Co to są odmrożenia i jakie są ich przyczyny?
Odmrożenia są efektem niskich temperatur działających na skórę, występując przy spadku temperatury poniżej 0°C. Oprócz temperatury, na powstawanie odmrożeń wpływają również wilgotność powietrza, wiatr, ubiór oraz obecność zaburzeń naczyniowych.
Niskie temperatury powodują zwężenie naczyń krwionośnych i zmniejszenie wrażliwości na bodźce bólowe. Brak reakcji na ból staje się zauważalny, gdy temperatura skóry spada poniżej 10°C. W fazie rozmrażania skóry tworzą się kryształki lodu, powodujące uszkodzenia tkanki i wywołujące stan zapalny. W kolejnych etapach przepływ krwi przez naczynia spowalnia, prowadząc do obrzęków i niedokrwienia tkanek.
W przypadku umiarkowanej ekspozycji na zimno współistniejącej z niewydolnością krążenia obwodowego diagnozuje się odmrożenia.
Jak często występują odmrożenia?
Odmrożenia są najczęstsze u osób pracujących na zewnątrz oraz u sportowców, zwłaszcza narciarzy. Charakteryzują się przede wszystkim miejscami przylegania skóry do chrząstek i kości, najczęściej na nosie, policzkach lub uszach. Długotrwała ekspozycja na niskie temperatury może prowadzić do odmrożeń rąk lub stóp, co w skrajnych przypadkach może skutkować koniecznością amputacji. Odmrożenia występują przede wszystkim u kobiet z zaburzeniami krążenia obwodowego, zazwyczaj wiosną i jesienią.
Jak się objawiają odmrożenia?
Odmrożenia klasyfikuje się analogicznie do oparzeń:
Stopień I: zblednięcie skóry z brakiem reakcji na bodźce bólowe, po ogrzaniu skóry obserwuje się zaczerwienienie i bolesność.
Stopień II: powstanie pęcherzy.
Stopień III: dodatkowo pojawia się powierzchowna martwica.
Stopień IV: zamrożenie skóry na całej grubości z rozwojem głębokiej martwicy.
Odmrożenia najczęściej manifestują się jako czerwone lub sinusoidalnie niebieskie guzki na grzbietach rąk, lub stóp. Towarzyszyć im może nadmierna potliwość, sinica, czy widoczna przez skórę siatka naczyń.
Co robić w przypadku objawów odmrożenia?
Postępowanie zależy od rozległości zmian skórnych i głębokości uszkodzenia. Zmiany skórne wymagające uwagi, takie jak pęcherze czy owrzodzenia, oraz obecność martwicy, powinny być niezwłocznie zgłaszane na SOR. Ocieplanie skóry powinno być stopniowe, unikając gwałtownego ogrzewania. W warunkach szpitalnych zaleca się stopniowe ogrzewanie przez zanurzanie w wodzie o temperaturze 35–40°C. Po przywróceniu odpowiedniej temperatury ciała leczenie jest podobne do opieki nad oparzeniami.
W przypadku odmrożeń IV stopnia może być konieczna amputacja kończyny lub jej części. Należy unikać ekspozycji na zimno, a w razie potrzeby skonsultować się z dermatologiem w celu ustalenia ostatecznej diagnozy.
Jak lekarz diagnozuje odmrożenia?
Diagnoza opiera się na wywiadzie lekarskim, uwzględniającym ekspozycję na zimno, oraz badaniu skóry. W przypadku wątpliwości, badanie histopatologiczne wycinka skóry może być rozważane.
Jakie są metody leczenia odmrożeń?
Odmrożenia I stopnia zazwyczaj goją się samoistnie, bez pozostawiania śladu. Pacjenci z odmrożeniami II stopnia wymagają miejscowej terapii objawowej. Odmrożenia III i IV stopnia najczęściej wymagają hospitalizacji, leczenia chirurgicznego i profilaktycznej terapii przeciwzakrzepowej. Stosuje się pentoksyfilinę, poprawiającą mikrokrążenie, oraz dba o odpowiednią pielęgnację skóry i stosowanie preparatów natłuszczających.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie odmrożeń?
Odmrożenia I stopnia zazwyczaj ustępują bez pozostawiania trwałych śladów. Natomiast odmrożenia wyższych stopni mogą prowadzić do trwałych powikłań, takich jak skłonność do owrzodzeń. Osoby z głębszymi uszkodzeniami są narażone na utratę kończyny, a także wykazują złą tolerancję na zimno.
Co robić po zakończeniu leczenia odmrożeń?
Osoby po przebytym odmrożeniu powinny unikać niskich temperatur i zadbać o odpowiednią ochronę przed nimi. Wybór odpowiedniego ubioru odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu nawrotom. Osoby, które doświadczyły odmrożeń, mogą być nadwrażliwe na zimno, dlatego zaleca się noszenie luźnego ubioru. Spożywanie alkoholu nie jest zalecane, ponieważ może przyczynić się do zwiększenia ryzyka odmrożeń przez rozszerzanie naczyń krwionośnych i zwiększanie wyziębienia organizmu.
Źródło:
Mp.pl Medycyna Praktyczna dla lekarzy i pacjentów
https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171054,odmrozenia-odmroziny
